De Stadscollectie Antwerpen is een levendig eerbetoon aan de kunstenaars die de stad Antwerpen kleur geven. Van opkomend talent tot gevestigde namen, deze collectie belicht lokale creativiteit, maar ook de wereldwijde invloed van de Antwerpse kunstscene. Welkom!

Panamarenko

(c)image: Panamarenko Archive
Donderwolk [Thundercloud], 1970-1971
Object , 300 x 500 x 500 cm
aluminium, plastic, rubber, wood, felt, leather, perspex

De Donderwolk is een sterk maar licht toestel, met hybride eigenschappen. Het is tegelijk een propeller­vliegtuig, aangedreven door een achterwaarts geplaatste motor, en tegelijk een glijvluchtapparaat, voorzien van een flexibele, deltavormige Rogallo-vleugel. De gesloten, compacte cabine, die lijkt op die van een oud jacht­vliegtuig, is gemaakt van aluminium. De koepel is van plexiglas. Boven de romp is op een frame een deltavormig zeil gemonteerd, de zogenaamde 'Rogallo-Flexwing', genoemd naar de Ameri­kaanse ingenieur van de NASA, die de Flexwing ontwikkelde om ruimtecapsules veilig te laten terugkeren naar de aarde.

"Ik heb voor mijn Rogallo-vleugel naar een materiaal gezocht dat op een soort membraan leek. Dat was katoen dat geïmpregneerd werd met caoutchouc. Door de donkere kleur van het rubber ziet het eruit als een donderwolk. Mijn moeder heeft dat zeil nog aaneengenaaid op zo'n kleine naaimachine. Dat is het enige wat ze ooit gedaan heeft: die sleuven naaien om de buizen van die delta in te schuiven." - Panamarenko

De vleugel is bestuurbaar met behulp van trekkabels die vanuit de cabine met twee hendels bediend kunnen worden. De hoofdliggers van het zeil zijn zo geconstrueerd dat de vleugel naar voren en naar achteren, maar ook naar links en naar rechts kan overhellen. Achteraan het toestel is een gocartmotor ingebracht met een vermogen van 10 PK bij 10.000 omwentelingen per minuut. De propeller heeft een doorsnede van 80 cm en maakt 5.000 omwentelingen per minuut. De gastoevoer van de motor wordt bediend door middel van een derde hendel in de cabine, waar zich eveneens een klein, lederen sleuteltasje bevindt om allerlei gereedschap in op te bergen. De binnenkant van de cabine is met vilt bekleed.

"Dat was om het motorgeluid te dempen en vooral ook om het zitten zachter te maken voor de piloot, anders deden dat blik en die vijsjes te veel pijn aan de knieën." - Panamarenko

Uit twee vroege tekeningen van dit vliegtuig (gedateerd 5 oktober 1970) blijkt dat Panamarenko het toestel aanvankelijk als een mensenkrachtvliegtuig wilde construeren. Even later wijzigt hij dat: op twee tekeningen van 1971 beeldt hij het af als een propellervliegtuig.

"In de catalogus van Documenta V noteerde ik bij de Donderwolk de laconieke opmerking 'Sterk, licht vliegtuig -niet uitgeprobeerd'. Dat was om hardnekkige doorvragers, die wilden weten of ik het wel echt uitgeprobeerd had, de mond te snoeren." - Panamarenko

(bron: Hans Willemse en Paul Morrens, in: 'Copyright Panamarenko', 2005)